Od początków kultury ludzie wyróżniali miejsca, w których objawiało się sacrum. Pierwotnie wyznaczano je na podstawie mitów opowiadających o legendarnych kolebkach rodów, plemion, narodów, bądź znaków – niezliczonych legend o objawieniu się woli Bożej w danym miejscu, szczególnie związanych z widzeniami i cudownymi obrazami.

Z biegiem czasu niektóre z nich stały się miejscami szczególnego kultu Chrystusa, a także Matki Boskiej lub świętych patronów. Takie świątynie szczególnie powiązane z konkretnym kultem przyjęto nazywać sanktuariami. Pośród ogółu kościołów sanktuarium wyróżnia się rozbudowanym kultem patrona, niekiedy pozostającym w związku z objawieniem, które nastąpiło w danym miejscu; nadaniem szczególnego wyrazu jego wizerunkowi; specyficznym ceremoniałem; a także opowieściami o uzdrowieniach i cudach.